Karşılıksız Çek Nedir , Karşılıksız Çek Durumunda Ne Yapmalıyım ?

Karşılıksız Çek Nedir , Karşılıksız Çek Durumunda Ne Yapmalıyım ?

Karşılıksız çek; çekte yazılı olan miktar ile çeki düzenleyen bireyin banka hesabında söz konusu miktarı karşılayacak oranda paranın bulunmamasıdır.

Böyle bir durumda ise elinde bulunan çeki bankaya götüren kişiye ödeme yapılmamaktadır. İlgili karşılıksız çek üzerine banka tarafından “karşılıksızdır “ ifadesine yer verilecektir. Bu ifadeden sonra banka tarafından çek sahibine geri verilecektir. Bu durumun  hukukumuzda karşılıksız çek suçuna vücut vermektedir.

Karşılıksız çek durumunda Sorumlular kimlerdir?

Karşımıza 2 tane sorumluluk çıkmaktadır. Bunlardan ilki elbette ki çeki düzenleyen şahsın sorumluluğudur. Çünkü şahsın kendi banka hesabındaki tutara göre çek düzenlemesi gerekmektedir. Ancak karşılıksız çek durumunda şahıs, banka hesabında bulunan tutarın çok üstünde çek düzenlemektedir. Bu durum çeke sahip olan kişiye(hamil) karşı haksızlık oluşturmaktadır. Özetle ilk sorumlu olan kişi çeki düzenleyen şahıstır.

Bir diğer sorumluluk da belli sebeplerin var olması halinde bankadadır. Çek sahibinin elindeki çekin bir kısmının veya tamamının karşılıksız çıkması halinde, banka belli bir miktar üzerinden çek sahibine para ödemek zorundadır.

Karşılıksız çek durumunda ne yapılmalıdır ?

Bankaya süresinde ve kanuna uygun olarak sunulan (ibraz edilen) çek karşılıksız çıkarsa, çek için kanuni yaprak bedeli banka tarafından ibraz edene her halükarda ödenir. Geriye kalan alacak bakiyesi çekin arkasına ciro edilir (yazılır). Çekin lehtarı veya çeki elinde bulunduran(avali), daha önce bankaya sunmuş oldukları bu çeki böylece yetkili icra Müdürlüğünde kambiyo yoluna özgü alacak takibi yoluyla icra takibi yapabilir.

Çekin karşılıksız çıkması durumunda lehtarın mağduriyeti ve bu durumun kanunda tanımlanmış bir suç olması sebebiyle borçlu tarafı savcılığa şikâyet etme hakkı da vardır. Aslında bu olaya ticaretin sekteye uğraması olarak da değerlendirilmektedir. Zira ticari hayatında çekten gelecek nakite göre plan yapan alacaklı iş veren hak sahibi nasıl nitelendirirseniz öyle söyleyebilirsiniz çekin ödenmemesi durumunda ortaya ciddi bir mağduriyet çıkacaktır.

Karşılıksız Çek’in İcra Takibi Süreci

“Karşılıksız çek icra takibi nasıl yapılır” konusundan da kısaca söz etmek gerekirse, icra takibi için başvuruda bulunduktan sonra, borçlu tarafa ödeme emri gönderilmektedir .Bu ödeme emri ile alacaklıdan belirlenen süre içerisinde borcunu ödememesi durumunda haciz yolu ile tahsilatın yapılacağı bildirilmektedir. Çekler, kambiyo senet olduğundan dolayı gönderilen icra emrine itiraz için alacaklıya 5 gün tanınmaktadır. 5 gün içerisinde borçlu tarafın herhangi bir itirazda bulunmaması durumunda icra takibi kesinleşmiş olmaktadır. İcra takibinin kesinleşmesi ile birlikte, borcun haciz yolu ile tahsil edilmesi için başvuruda bulunulmalıdır. Haciz işlemi, borçluya ait olan mallara el konularak satılması ve bu yolla alacaklının ödemesinin yapılması anlamına gelmektedir. Haciz işleminin gerçekleşmesi durumunda çek üzerinde yazan tutara ek olarak; çekin ödeme tarihinden itibaren yaşanan gecikmenin faizi, icra takibi için yapılan masraflar ve avukat giderleri ile çekin binde üçünü aşmamak koşulu ile komisyon ödemesi talep etmek de mümkündür. 

Çek mağduriyeti yaşayan kişiyi devletimiz kanunları ile koruma altına almıştır. Karşılıksız çek ile karşılaşan kişi hakkını ararken şu haklara sahip olur.

1. Türk Ticaret Kanunu Gereğince kalacak kısmın yani çek bedelinin %10 fazlası çek tazminatı olarak ödenir.
2. Türk Ticaret Kanunu gereğince bakiye borç üzerine vade tarihinden itibaren ticari faiz işlemeye başladığı için bu faiz bedeli icra takibi yoluyla istenir. (TTK gereğince 2020 yılı için %15)
3. Kanunun tanımış olduğu ihtiyati haciz hakkı talep edilebilir. Bu kanun yoluyla borçlunun mal kaçırması veyahut elindeki malları devretmesi ihtimaline karşı, borçlunun mal varlığına ve banka hesaplarına haciz konulması sağlanır. Bu kanun yolunun avantajı bir kaç gün içerisinde kararın alınması ve borçluya tebliğ edilmesine gerek bulunmamasıdır. Böylece kötü niyetli mal kaçırma davranışlarının önüne geçilebilmektedir.

Karşılıksız çek suçu nedir?

Bu suçun oluşması için elinde çek olan kişinin çeki üzerine karşılıksız kaşesinin vurulması gerekir. Bu durumda çek sahibi icra takibine başvurabileceği gibi çek sahibine karşı şikayette de bulunabilir. 

Karşılıksız çek suçunda şikayet süresi ne kadardır?

Çekin karşılıksız olduğunu öğrenen çek sahibinin,  bu öğrenmeden itibaren 3 ay şikayet süresi süresi vardır. Ancak çekin karşılıksız olduğunu hak sahibi öğrenmezse; bu durumda 1 yıllık süresi bulunmaktadır. Bu süre zarfında çek sahibinin, çeki düzenleyene karşı şikayette bulunması gerekmektedir. Görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir.