İhtiyati Haciz Nedir

Konusu para ya da para ile ölçülebilen alacaklara karşı yapılacak takiplerde alacaklıyı korumak bu yol ile asıl amaçtır. İhtiyati haciz İcra ve İflas Kanunu çerçevesinde düzenleme altına alınmıştır. İhtiyati haciz bu anlam itibari ile tamamen alacağın korunmasına yönelik bir işlemdir ve sağladığı bu geçici koruma ile borçlunun mallarına geçici olarak el konulmasıdır.

İhtiyati haciz kararının mahkemeden talep edilmesi, birtakım şartlara bağlanmıştır. Buna göre kanunda belirtilen ilk şart, tedbir kapsamına giren ilgili alacağın konusunun para olması gerekmektedir. Diğer şart ise konusu para olan alacağın, rehin ile teminat altında bulunan bir alacak olmamasıdır. Aynı zamanda da bir borcun icra yolu ile tahsil edilebilmesi için de muaccel olması gerekmektedir.

Borcun vadesinin gelmiş olması doğal bir şart gibi görünse de istisna durumlar bulunmaktadır. Bu istisnalar;

•          Borçlunun Türkiye sınırları içerisinde bir yerleşim yerine sahip olmamasıdır.

•          Borçlu olan kişinin; mal kaçırma ihtimalinin bulunması, mal kaçırmaya yönelik hazırlık halinde olması ya da kaçması.

İhtiyati Haciz Talebi Nasıl Yapılır?

İhtiyati haciz için alacaklı iki şekilde talepte bulunabilir. Borç hakkında icra takibine başlanmadan önce veya dava açıldıktan sonra. Dava açtıktan sonra talepte bulunacaksa, davanın açıldığı mahkemeye ilgili talebin yapılması yeterli olacaktır. İcra takibine daha başlanılmadan da talep edilebilecektir.

İhtiyati Haciz Hangi Mahkemeden Talep Edilir?

İhtiyati haciz alacak davasından önce talep edilmesi durumunda alacağın miktarı ne olursa olsun dava, Asliye Hukuk Mahkemesi ya da Asliye Ticaret Mahkemesinde açılacaktır. Fakat istisna olarak kira alacakları için farklı bir durum söz konusudur. Buna göre alacak eğer bir kiraya ilişkinse görevli mahkeme, Sulh Hukuk Mahkemesi olacaktır ve aynı zamanda alacak, özel mahkemelerin görev ve yetki alanlarına giren bir türden alacak ise bu durumda yine özel kanunda düzenlenen usule göre hareket edilecektir.

İhtiyati Haciz Teminat Miktarı Ne Kadardır?

İhtiyati hacizde, talep eden kişinin ödemesi gereken belli bir teminat miktarı bulunmaktadır. Teminatın ne kadar olacağı konusunda ise hakime bir takdir yetkisi verilmiştir. Ancak hakimlerce uygulamada genel olarak %15 oranında bir teminata hükmedilmektedir.

İhtiyatı hacizde teminat nasıl geri alınır?

İhtiyati haciz talebi beraberinde yatırılan teminat, bazı koşulların yerine getirilmesi ile geri alınabilmektedir.

Öncelikle takip, borçlu aleyhine kesinleşmiş ise takibin yapıldığı icra dairesine başvurulmak sureti ile takibin kesinleştiğini gösterir bir derkenar alınmalıdır. Bu işlemin yapılması ile ihtiyati haciz netleşecektir. Alınan bu derkenar, icra müdürü tarafından onay aldıktan sonra teminat iadesine yönelik dilekçe ve icra müdür tarafından onaylı derkenar ile ilgili mahkemenin kalemine müracaat edilmesi halinde yatırılan teminat geri alınabilecektir.

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Uygulanır?

Yapılan talep sonrası mahkeme lehte bir karar verecek olursa, icra dairesi tarafından borçluya ait olan taşınır, taşınmaz ve üçüncü kişilerden olan alacakları haczedilecektir. İhtiyati haczin kendiliğinden sona ermemesi açısından ise alacaklının, muhakkak 10 gün içerisinde icra müdürlüğüne başvuruda bulunmalıdır. Eğer icra dairesi ilgili 10 günlük süre şartına uymadan bir işlem gerçekleştirdiyse borçlu, şikayet hakkını kullanabilecektir. Şikayet hakkının bulunmasının sebebi ise, bu sürelere riayet edilmesinin gerekliliği ve bunun tespitinin icra dairesinde bulunan memurlar tarafından re’sen gözetilmesi gerektiğidir. Borçlunun şikayet hakkını kullanmasında ise bir süre sınırlamasına gidilmemiştir.

İhtiyati haciz kararını uygulamaya yetkili olan icra dairesi ise, kararı veren mahkemenin yargı çevresinde olan icra dairesidir. İcra dairesine tanınan bu yetki, kesin yetki olarak düzenlenmiştir. Belirtilmesi gereken önemli bir durum da icra memurunun, sadece kararda belirtilen borçluya ait malvarlıkları ile bağlı olacağıdır. Önemle belirtilmelidir ki  kararda bahsedilmeyen bir malvarlığı için icra memuru haciz işlemi başlatamayacaktır.

İhtiyati Haciz Kararına İtiraz

Mahkeme, eğer kararın verilmesi konusunda bir gereklilik görmez ise ilgili talebin reddedilmesine hüküm verebilir. Mahkemenin geniş bir soruşturma yürütmesi ve bu amaç doğrultusunda borçluyu dinlemesi ise yine bir gereklilik değil, mahkemenin takdirine kalmış bir durumdur. Mahkeme tarafından kurulan olumsuz  hüküm, istinaf edilememektedir.

Borçlu ise ihtiyati haciz kararına , icra itiraz dilekçesi ile itiraz edebilmektedir fakat; açıklanan bu kararın, borçlunun bulunmadığı duruşmada açıklanmış olması gerekmektedir. Eğer bu koşul yerine getirilmiş ise borçlu, aşağıda sayılan üç husus üzerinden itirazını gerçekleştirebilir. Bunlar; kararın dayandığı sebeplere itiraz, mahkemenin yetkisizliğini öne sürerek itiraz ve teminata ilişkin konularda itirazdır.;

-Yetkiye itiraz, kararı veren mahkemeye karşı, yetkili olduğu iddia edilen mahkeme de belirtilmek sureti ile yapılabilir.

-Teminata itiraz, alacaklının göstermesi gereken ancak hiçbir şekilde göstermediği, gösterdiyse de yeterli oranda göstermediği teminat üzerinden gerçekleştirilir. Mahkeme, itirazı yerinde bulursa ihtiyati haczi kaldırabilecek ya da teminatta değişiklik yapabilecektir.

-Sebebe itiraz hususunda borçlu; borcun bir rehin ile güvence altına alındığını, borcun vade süresinin gelmediğini, aynı borç hakkında verilen ikinci bir ihtiyati haczin var olduğunu öne sürmek sureti ile bu itirazı gerçekleştirebilecektir. Mahkeme bu itirazı kabul ederse ihtiyati haciz kararı ortadan kalkacaktır.

İhtiyati Hacizli Mal Satılabilir Mi?

İcrai hacizlerde olduğu gibi ihtiyati hacizde de haciz satışa engel değildir. Ancak satışla birlikte haciz düşmemektedir. Gayrimenkulün yeni alıcısı bu durumu yani bir haczin varlığını kabul ederek almış olur ve borcun ödenmemesi halinde gayrimenkul icra yoluyla satışa çıkarılabilir.

Haksız Olarak Uygulanması Halinde Tazminat İsteminin Şartları Nelerdir?

Alacaklının kararı haksız olarak aldığı anlaşıldığı takdirde borçlu veya üçüncü kişi haksız ihtiyati haciz dolayısıyla uğramış oldukları zararın karşılanmasını tazminat davasıyla isteyebilirler.